Η Γέφυρα Φραγκόσκαλας και η Ιστορία της.
(Γράφει συγχωριανος μας Δημήτριος Ι. Τσούνης)
Μέσω email πού μας έστειλε,μαζί με τις όμορφες φωτογραφίες,της επιβλητικής γέφυρας..τον οποίο και ευχαριστούμε.
Στο 20ο χιλιόμετρο της Ε.Ο. Αγρινίου - Καρπενησίου στον ποταμό Ζέρβα (παραπόταμο του Αχελώου) στέκει αγέρωχο ένα από τα μεγαλύτερα τοξοτά γεφύρια της περιοχής που συνδέει την περιοχή του Αγρινίου με τον πρώην Δήμο Παρακαμπυλίων.
Οι διαστάσεις της γέφυρας είναι 20 μέτρα μήκος, 5 μέτρα πλάτος (το ύψος της δεν μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς λόγω των αδρανών υλικών που έχει εναποθέσει το ποτάμι στην κοίτη του).
Ακριβή χρονολογία κατασκευής δεν γνωρίζουμε, ενώ η επόμενη μεγάλη γέφυρα της οδού στο 21,5 χιλιόμετρο στη θέση Χελιμούδια Ποταμούλας Αγρινίου κατασκευάστηκε με βεβαιότητα το έτος 1929. Η οδός Αγρινίου - Καρπενησίου σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες άρχισε να κατασκευάζεται το έτος 1912. Τα έτη 1948-1949 από τον 711 Λόχο Μηχανικού του Ε.Σ. κατασκευάστηκε το τελευταίο τμήμα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας από την περιοχή Ακριδαίικα μέχρι τη Φραγκίστα Ευρυτανίας.
Από τη γέφυρα το πρώτο αυτοκίνητο πέρασε μετά το έτος 1930 με οδηγό τον ΠΡΟΚΟ α.λ.σ., ο οποίος στη συνέχεια πραγματοποιούσε συγκοινωνία από το Αγρίνιο μέχρι τα Παρακαμπύλια έως το έτος 1935.
Μετά την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς κατακτητές, το έτος 1941 στην περιοχή οργανώθηκαν αντάρτικες ομάδες από τον Ε.Δ.Ε.Σ. Τριχωνίδας και το ΕΑΜ / ΕΛ.ΑΣ.
Η γέφυρα ήταν κομβικό σημείο διέλευσης και το δεύτερο δεκαήμερο του μηνός Σεπτεμβρίου 1943 ανατινάχθηκε από τον Ε,Δ.Ε.Σ Τριχωνίδας προκειμένου να μην διέλθουν οι Γερμανοί προς την περιοχή της ορεινής Τριχωνίδας και ειδικότερα προς την περιοχή του Αγίου Βλασίου. Στα ιστορικά κείμενα του Γεωργίου Νικ. Παπαϊωάννου, αρχηγού του Ε.Δ.Ε.Σ. Τριχωνίδας και το βιβλίο που εκδόθηκε από τον κ. Βασίλειο Λαμνάτο στη σελ. 374 αναφέρεται ότι : << ....Κατά την κάθοδον αυτήν ανατινάξαμεν την γέφυραν Φραγκόσκαλας, επί του ποταμού Ζέρβα επί της οδόυ Αγρινίου - Αγίου Βλασίου, ειδικώτερον η υπό τον υπολοχαγόν Μηχανικού του Αρχηγείου μας Πετρόπουλον Φώτιον ομάς ' αναγκάσαντες Γερμανικήν δύναμιν κατευθυνομένην εις Άγιον Βλάσιον να επιστρέψει εις Αγρίνιον .... >>.
Η ανατίναξη της γέφυρας δεν έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα γιατί άμεσα οι Γερμανικές δυνάμεις κατασκεύασαν παρακαμπτήρια οδό. Έμεινε όμως η ταλαιπωρία για ένα περίπου χρόνο για τους διερχόμενους ώσπου να αποκατασταθεί η γέφυρα. Δίπλα ακριβώς από τη γέφυρα, στην περιοχή Σαργιάδας υπήρχε Χάνι το οποίο έκαψαν οι Γερμανοί. Οι ιδιοκτήτες του Χανιού (Αδερφοί Σταθοκώστα) πούλησαν την πέτρα η οποία χρησιμοποιήθηκε για την αποκατάσταση της γέφυρας.
Μετά την ανατίναξη της γέφυρας από τον Ε.Δ.Ε.Σ Τριχωνίδας, ρόλο στην περιοχή διαδραμάτισε το ΕΑΜ / ΕΛΑΣ που επιτηρούσε τη γέφυρα έχοντας παρατηρητήρια - πολυβολεία στη Βορειοδυτική πλευρά στο λόφο Δαμαλάς, στη Νοτιοανατολική πλευρά στο λόφο Τσιμπροβούνι και στην Ανατολική πλευρά στη θέση Περιθώρι. Τα πέτρινα υποτυπώδη πολυβολεία σώζονται μέχρι σήμερα και από τις δυο πλευρές της γέφυρας. Πλησίον της γέφυρας υπήρχε ο νερόμυλος Γαλάνη και εκεί ο ΕΛΑΣ διέθετε πρόχειρο τυπογραφείο όπου εξέδιδε εφημερίδα και διατηρούσε τηλεφωνείο. Σε μια ξαφνική επίθεση που πραγματοποίησαν οι Γερμανικές δυνάμεις με πολυάριθμο στρατό, οι αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν παίρνοντας μαζί τους την τηλεφωνική συσκευή εγκαταλείποντας τις υποτυπώδεις τηλεφωνικές γραμμές. Στη συνέχεια οι Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών, οι επονομαζόμενοι " Ράλληδες ή Ταγματασφαλίτες" κατάφεραν να αποσπάσουν πληροφορίες μέσω του τηλεφώνου, για το που είχε στηθεί το επόμενο μπλόκο το οποίο ήταν στη θέση Άη Γιάννης λίγο πριν τον Άγιο Βλάσιο. Οι Γερμανοί πλησιάζοντας στο σημείο βομβάρδισαν από μακριά με αποτέλεσμα να διαλυθούν οι αντάρτικες ομάδες.
Παλαιότερα η γέφυρα διέθετε ένα πολύ χαμηλό λιθόκτιστο στηθαίο και η διέλευσή της προκαλούσε δέος στους διερχόμενους. Στη γέφυρα παρά τη στενότητά της (μπορεί να διέλθει ένα μόνο αυτοκίνητο) δεν αναφέρθηκε κανένα θανατηφόρο ατύχημα. Μάλιστα αναφέρεται ότι πάρα πολλοί άνθρωποι έπεσαν κινούμενοι με κάρα παλαιότερα και αυτοκίνητα στη συνέχεια. Χαρακτηριστική ήταν η πτώση του καροτσέρη Γρηγόρη Στάικου από το χωριό Σαργιάδα που έπεσε με φορτωμένο το κάρο του και χωρίς να πάθει τίποτα ο ίδιος, το αλογό του και το κάρο, συνέχισε την πορεία του. Επίσης, ένα νέο παιδί στην προσπάθειά του να πιάσει νεοσσούς από τις φωλιές τους, έπεσε στην κοίτη του ποταμού χωρίς να πάθει τίποτα. Γενικά οι άνθρωποι των όμορων χωριών την χαρακτηρίζουν τυχερή και καλοστέργιωτη γέφυρα. Άποψη του γράφοντος είναι ότι και απ' τις δυο πλευρές διαθέτει πλούσια βλάστηση και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μη πρόκληση σοβαρών ατυχημάτων.
Οι σημερινοί Αρχιτέκτονες και Μηχανικοί ίσως πρέπει να μελετήσουν πως τόσα χρόνια δεν υπήρξε κάποιο πρόβλημα αστοχίας στη γέφυρα παρά τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνέβησαν στην περιοχή και τα υποτυπώδη μέσα που κατασκευάστηκε, σε αντίθεση με τις νεότερες κατασκευές που χρίζουν επισκευών με τις πρώτες καταπονήσεις.
Η γέφυρα Φραγκόσκαλας, έναν αιώνα μετά στέκει αγέρωχη και επιβλητική προκαλώντας δέος στο διερχόμενο.
Πάνω αριστερά διακρίνεται το πολυβολείο.
