Η ιδέα για μια μικρή εξόρμηση μακριά από όλους και από όλα μοιάζει πάντα ιδανική!
Πόσο μάλλον όταν προορισμός γίνονται τα όμορφα τοπία του χωριού μας, τα οποία προσφέρουν πανέμορφες εικόνες, απίστευτη ξεγνοιασιά και αξέχαστες εμπειρίες.
Εμπειρίες που μερικά παιδιά από το χωριό μας ξέρουν να γεύονται και να απολαμβάνουν με μοναδικο τρόπο,κάτι που οι περισσότεροι από μας δεν κάναμε ως τώρα.
Δροσερές βουτιές στο ποτάμι των Στενών και το βράδυ ψήσιμο και διανυκτέρευση στο ξωκλήσι του Αϊ Λιά στα Παλιουράκια.
Δείτε τις φωτογραφίες παρακάτω πού μας έστειλαν, πραγματικά απεικονίζουν
μια ζωή ξεγνοιασιάς πού προσφέρει σίγουρα το χωριό μας.
Όπως έχουμε ακούσει από τους παλαιοτέρους, η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας της Προυσιωτίσσης, για κάποιο χρονικό διάστημα μεταφέρθηκε από την Ιερά Μονή Προυσσού στο χωριό Ποταμούλα, λόγω του ανταρτοπόλεμου. Αρχικά για 52 ημέρες, το έτος 1948 (1η Οκτωβρίου 1948 – 21 Νοεμβρίου 1948) και κατόπιν για 10 μήνες (30 Ιουνίου 1949 – 30 Απριλίου 1950).
Λεπτομέρειες για το γεγονός αυτό, αντλήσαμε από το βιβλίο
«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΠΡΟΥΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝ ΑΥΤΗ ΘΑΥΜΑ-ΤΟΥΡΓΟΥ ΕΙΚΟΝΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΗΣ»,
Γρηγορίου Ι. Νταβαρίνου, γυμνασιάρχου & Ανδρέου Δ. Τσαπέρα, δημοδιδασκάλου, ΑΘΗΝΑΙ 1957. Γράφει λοιπόν το ανωτέρω βιβλίο τα εξής:
« Ενώ εφαίνετο ότι έβαινεν η Μονή προς ανόρθωσιν και λύσιν των ζωτικών προβλημάτων της στεγάσεως και διατροφής, νέα περιπέτεια μεταπολεμική εμφανισθείσα ως λαίλαψ ανέκοψε τον ρυθμόν της ανοικοδομήσεως.
Το επίσημον κράτος απησχολημένον με την παγίωσιν της ασφαλείας ηναγκάσθη να επιτρέψει την εκκένωσιν του Προυσού και περιχώρων εκ του πληθυσμού. Η θαυματουργός εικών της Προυσιωτίσσης και τα άλλα αξιόλογα κειμήλια μεταφέρθησαν την 1ην Οκτωβρίου του 1948 εις τηνΠοταμούλαν, χωρίον απέχον από το Αγρίνιον μιαν περίπου ώραν με αυτοκίνητον και ετοποθετήθη εις τον Ιερόν Ναόν του Αγίου Γεωργίου. Εκ της Ιεράς Μονής μέχρι Προστοβάς η αγία εικών μεταφέρθη επί θρόνου βασταζομένου επί ώμων ευσεβών κατοίκων, εναλλασομένων εν μέσω ιεράς πομπής κλήρου και λαού.
Εκ Ποταμούλας η Αγία Εικών μεταφέρθη εις Ναύπακτον την 21ην Νοεμβρίου 1948 και ενεθρονίσθη εις τον Ναόν του Αγίου Διονυσίου.
Εκ Ναυπάκτου μετεφέρθη πάλιν εις Ποταμούλαν την 30ην Ιουνίου του έτους 1949, συνοδευομένη υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπακτίας & Ευρυτανίας κ. Χριστοφόρου και έμεινεν εκεί έως τέλους Απριλίου 1950 και την 30ην Απριλίου του έτους 1950 ημέραν Κυριακήν και ώρα 12 μεσημβρινήν, αφού ετελέσθη ειςΠοταμούλαν Αρχιερατική λειτουργία υπό του Σεβασμιωτάτου κ. Χριστοφόρου Αλεξανδροπούλου, συναθροισθέντων κατά την ημέραν ταύτην προς αποχαιρετισμόν της θαυματουργού Εικόνος πολλών χριστιανών του Νομού Αιτωλοακαρνανίας και της πόλεως Πατρών και Ναυπάκτου, επαναφέρθη εις το θείον ενδιαίτημα και επανετοποθετήθη η θαυματουργός Εικών εις την εν τω Ιερώ Παρεκκλησίω θέσιν, την οποίαν από αιώνων εξελέξατο ως κατοικητήριον αυτής».
Στο ίδιο βιβλίο, καταγράφονται τα έσοδα της Μονής την εποχή εκείνη, από την ακίνητη περιουσία που είχε. Στην σελ. 203 γράφει και τα εξής:
«Αγροί ΠοταμούλαςΠαρακαμπυλίων, εκ των οποίων η Μονή εισπράττει 300 οκάδες εισόδημα ετησίως».
Στο τέμπλο του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Ποταμούλας, υπάρχει αντίγραφο της εικόνος της Παναγίας Προυσιωτίσσης. Κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου τελείται πανηγυρική Θ. Λειτουργία και η Παράκληση της Παναγίας Προυσιωτίσσης.
Το καλαμπόκι στην Ποταμούλα Αγρινίου συνήθως σπέρνονταν το μήνα Μάιο. Μετά το όργωμα του χωραφιού ένα άτομο έμπειρο στις γεωργικές εργασίες και με "καλό χέρι" αναλάμβανε το έργο του σπορέα. Η ποικιλία του καλαμποκιού ήταν η ονομαζόμενη Κοντόροκα που απαντάτε και στις μέρες μας και είναι ίσως ένα από τα σπάνια είδη παραδοσιακών σπόρων που διασώζονται στο χωριό. Έβαζε το σπόρο σε ένα ντορβά (σακούλι), μετρούσε δέκα αδρασκελισιές (10 μέτρα περίπου),αυτό λεγόταν σποριά και έφτανε από τη μία στην άλλη άκρη του χωραφιού. Το ίδιο επαναλαμβανόταν με τις "σποριές" μέχρι να σπαρθεί όλο το χωράφι.
Ακολουθούσε το "σβάρνισμα" του χωραφιού με την "σβάρνα" (ξύλινη πλεκτή επιφάνεια) την οποία έσερναν δύο άλογα και παλαιότερα βόδια.Επόμενη εργασία ήταν το σκάλισμα του καλαμποκιού για να κόβονται κυρίως τα διάφορα χόρτα, να προστίθεται νέο χώμα στη ρίζα και ακολουθούσε το πότισμα
Στο αρχικό στάδιο ωρίμανσης του καλαμποκιού στο χωράφι τοποθετούσαν την "τσιακατούρα", η οποία αποτελούνταν από μια φτερωτή μεταλλική που χτυπούσε σε τενεκέδες και με τη βοήθεια του ανέμου έκανε θόρυβο απομακρύνοντας τα άγρια ζώα όπως ο ασβός, η αλεπού και τα διάφορα πτηνά.
Η συλλογή γινόταν περί τα τέλη του μηνός Αυγούστου. Αν έβρεχε το καλοκαίρι υπήρχε μεγάλη σοδειά, διαφορετικά μόνο λίγα καλαμποκοχώραφα απέδιδαν καρπό, αυτά που ποτίζονταν με φυσική ροή από κάποια πηγή ή ποτάμι. Στον τρύγο υπήρχε αλληλεγγύη μεταξύ των κατοίκων για να μαζευτεί όσο πιο γρήγορα η σοδειά προκειμένου να προστατευτεί από τις βροχοπτώσεις. Μάζευαν τα καλαμπόκια ή καρπούζια όπως τα λεγαν στη ντοπιολαλιά σε κοφίνια (μεγάλα καλάθια από καλάμι), τα μετέφεραν στα αλώνια είτε φορτωμένα σε άλογα ή γαϊδούρια ή στον ώμο αν το χωράφι ήταν σε κοντινή απόσταση. Μόλις τελείωνε ο τρύγος από το χωράφι και συγκεντρώνονταν το καλαμπόκι στο αλώνι ξεκινούσε το ξεφλούδισμα. Εδώ γινόταν μια πραγματική γιορτή. Μαζεύονταν πολλοί συγχωριανοί, κυρίως νεαροί και νεαρές και γινόταν ένα άτυπο νυφοπάζαρο. Όλοι ζητούσαν από το νοικοκύρη να τους καλέσει στο ξεφλούδισμα που γινόταν πάντα το βραδάκι και κρατούσε μέχρι τα μεσάνυχτα. Όλοι οι προσκεκλημένοι κατέφθαναν με ένα σουφλί (μικρό μυτερό ξύλο) για να αφαιρούν εύκολα το περίβλημα των φύλλων του καλαμποκιού και καθόνταν σε παρέες χωριστά οι άνδρες από τις γυναίκες.
Ο νοικοκύρης προσέφερε στους καλεσμένους κυρίως σύκα, σταφύλια και τσίπουρο. Αμέσως ξεκινούσε το τραγούδι η μία παρέα και το επαναλάμβανε η άλλη. Το πρώτο τραγούδι ήταν συνήθως το παρακάτω :
'' Στρομπούλω μου στ' αλώνι σου και μες το περιβόλι σου
κάθεται νιός κι ανύπαντρος και ένας πρωτοπαλλίκαρος
και την στρομπούλω ξέταζε χίλια φλουριά της έταζε.
Στρομπούλω μ' πούνε η μάνα σου πούνε ο πατέρας σου ;
Η μάναμ' πάει στην εκκλησιά κι ο πατέρας μ' πάει στα μαγαζιά''.
Οι καπνιστές επέλεγαν από τα καλαμποκόφυλλα τα εσωτερικά κυρίως φύλλα, τα οποία ήταν κατάλληλα για το στρίψιμο των τσιγάρων, τα "ροκόφυλλα" όπως τα αποκαλούσαν. Ακολούθως το καλαμπόκι απλωνόταν σε όλη την επιφάνεια του αλωνιού που ήταν κυρίως στρωμένο με πέτρινες πλάκες και το ενδιάμεσο αυτών το κάλυπταν με κοπριά αγελάδος ή κατάλληλο χώμα για να μη χάνεται ο καρπός. Στη συνέχεια δυο νεαροί άνδρες άρχιζαν το "στούμπισμα" με το διράβδι. Το διράβδι ή λιουράβδι στην ντοπιολαλιά ήταν δυο ξύλα τα οποία συνδέονταν μεταξύ τους με δέρμα ζώου παλαιότερα και με καννάβινο σχοινί στη συνέχεια. Το ένα ξύλο του διραβδιού ήταν λίγο πιο κοντό και χοντρό, κατασκευάζονταν από πουρναρίσιο ξύλο, είχε δε "κεφάλι" από το μέρος που δενόταν το σχοινί. Το άλλο ξύλο ήταν λίγο πιο μακρύ και με λιγότερο πάχος και ήταν κατασκευασμένο από ξύλο κέδρου ή κυπαρισσιού και είχε κι αυτό κεφάλι από την πλευρά που τοποθετούνταν το σχοινί. Οι διραβδιστές ήταν συνήθως δύο στο αλώνι, ο ένας αντίκρυ στον
άλλον. Χτυπώντας τα καλαμπόκια απελευθερώνονταν οι κόκκοι τους από τα κότσαλα. Οι γυναίκες τότε πέρναγαν το καλαμπόκι από τον αρέλεγο (καλαμποκόσκινο) για να φύγουν τα κότσαλα. Ακολούθως το καλαμπόκι αποθηκεύονταν σε ξύλινα κασόνια τα λεγόμενα αμπάρια και χαρά σε εκείνον που είχε εξασφαλίσει παραγωγή τέτοια που να περάσει όλη τη χρονιά τρώγοντας μπομπότα και κουρκούτι (καλαμποκίσιο αλεύρι με νερό αλάτι και λάδι).
Το άλεσμα του καλαμποκιού για την περιοχή της Ποταμούλας γινόταν στο νερόμυλο του Γαλάνη στη Φραγκόσκαλα που είχε νερό από τον ποταμό Ζέρβα ή στο νερόμυλο που ήταν πιο κάτω στο Ποτιστικό Σαργιάδας. Η αμοιβή του μυλωνά ήταν πάντα σε είδος, το λεγόμενο ξάι και είναι πολλές οι ιστορίες με τους μυλωνάδες και τις παράτυπες αφαιμάξεις που πραγματοποιούσαν στα προς άλεση προϊόντα.
Τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω το συλλέκτη ειδών λαϊκής τέχνης Γεώργιο Τσιτσιβό για την επίδειξη του διραβδιού που φαίνεται στις φωτογραφίες και είναι το αυθεντικό που χρησιμοποιούσε ο μακαρίτης συγχωριανός μας Λάμπρος Αναγνωστόπουλος.
Με κατάνυξη γιόρτασαν σήμερα οι Ποταμιώτες τον Προφήτη Ηλία, το ξωκλήσι του οποίου βρίσκεται στο ύψωμα Παλιουράκια, όπως η παράδοση του Προφήτη Ηλία απαιτεί.
Φώτο:Αλέξανδρος Σωφρόνης
Μια μεγάλη έκπληξη και ταυτόχρονα πολύ ευχάριστη μας περίμενε σήμερα, όταν είδαμε ότι η αναγνωσιμότητα της σελίδας μας χθες Τετάρτη ξεπέρασε κατά πολύ και άγγιξε τις 5.000 επισκέψεις.
Συγκεκριμένα, 4.817 αναγνώστες μας επισκέφθηκαν χθες Τετάρτη 29 Ιουνίου, διαβάζοντας τις αναρτήσεις μας,αλλά κυρίως την δημοσίευσή μας που πραγματικά άγγιξε πολλούς ''Potamoula News: Για όσους θυμήθηκαν τα καπνά..... (Φώτο-Video)'' στο facebook Ποταμούλα Νέα Αγρίνιο τα like και οι κοινοποιήσεις ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο.
Το κοινό μας είναι σχεδόν από όλη την Ελλάδα και πολλές περιοχές του Εξωτερικού!!!
Δεκάδες ήταν τα site που αναδημοσίευσαν την ανάρτησή μας.
Φυσικά,μέσα απ'όλο αυτό παίρνουμε περισσότερη δύναμη για να συνεχίσουμε αυτό που ξεκινήσαμε και σας ευχαριστούμε θερμά.
Για μερικούς που δεν την βίωσαν την καλλιέργεια του καπνού , ίσως να μην τους αγγίζει. Υπάρχουν όμως και αυτοί που είναι συνοδοιπόροι και οι παρακάτω φωτογραφίες και βίντεο σίγουρα θα τους ταξιδέψει κάποιες δεκαετίες στο παρελθόν.
Πλησιάζει Ιούλιος ο δεύτερος μήνας του καλοκαιριού,πριν αρκετά χρόνια τέτοια εποχή
οι λάκες ήταν καταπράσινες γεμάτες από ζωή,φωνές και γέλια...μικροί μεγάλοι έδιναν το παρών για να βγάλουν το φιντάνι από τις ''βραές'',να το φυτέψουν,να το σκαλίσουν και μετά το μάζεμα να το αρμαθιάσουν.Πόσο κόσμο συναντούσε κανείς τότε στα χέρσα και έρημα σήμερα χωράφια?
Τότε τα καπνά κρατούσαν ζωντανή την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων του χωριού και της γειτονιάς,όλοι αντάμα μια οικογένεια μοιραζόντουσαν το κάθε τι.
Σήμερα παντού ερημιά και ξερά χόρτα,οι περισσότεροι πλέον κλεισμένοι στο καβούκι τους,μοιράζονται την μοναξιά τους στο χαζοκούτι της τηλεόρασης και στο διαδίκτυο.
Τότε αν και η στέρηση,η κούραση και το λιοπύρι ήταν αναπόφευκτα στη ζωή τους,τα πρόσωπα όλων ήταν γαλήνια,γεμάτα ζωντάνια και χαμόγελο.
Σήμερα οι περισσότεροι ζουν στην ανάπαυλα απολαμβάνουν τις ανέσεις και την πολυτέλεια,αλλά παρόλα αυτά η μελαγχολία είναι ζωγραφισμένη στα πρόσωπα και το χαμόγελο πλέον ανύπαρκτο στα χείλη τους .
Τι άλλαξε?
Εμείς η η ζωή μας?
Την απάντηση θα την πάρει ο καθένας ρωτώντας τον εαυτό του,ψάχνοντας μέσα του το γιατί.
Μια απάντηση που τελικά θα μείνει το ίδιο..... μια ερώτηση όπως πριν...!!!!
Ο συντάκτης Τσιτσιβός Χαράλαμπος
Το φύτεμα,το μάζεμα και το αρμάθιασμα του καπνού... το 1975 στην Ποταμούλα!!!
