Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Διηγήσεις-Ιστορίες Ποταμιωτών.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Διηγήσεις-Ιστορίες Ποταμιωτών.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 16 Δεκεμβρίου 2017

Άρθρο του Βασίλη Γεωργίου Τσούνη: Στραβός είναι ο γιαλός, ή στραβά αρμενίζουμε;

Άρθρο του συγχωριανού μας στο redlineagrinio.gr
Έχοντας πλέον μπεί για τα καλά στο κλίμα των εορτών, τίποτα δεν μοιάζει να θυμίζει παρόμοιες εποχές σε προηγούμενα χρόνια. Διανύουμε ας πούμε μια κατάσταση που περιγράφεται απο ενα παλιό ρητό «κάθε πέρση και καλύτερα». Και ενώ η πόλη έχει βάλει τα γιορτινά της, ο κόσμος δεν δείχνει να έχει πάρει τα χαμπάρια του.

Μα τι μίζερος κόσμος!
Αντί να βγει στην αγορά, να χαζέψει τις βιτρίνες και να κάνει τα απαραίτητα ψώνια, αυτός κάθεται στην μιζέρια του και σαμποτάρει το μεγάλο έργο της ανάπτυξης.
Η πολιτεία απο την πλευρά της λαμβάνει τα μέτρα της, και δώστου επίδομα αλληλεγγύης, και δώστου τα κοινωνικά μερίσματα, πάρε και εσύ άνεργε νέε 400€ να ζήσεις ως άνθρωπος. Πάλι όμως αυτοί οι κακόμοιροι άνθρωποι στοιβάζονται στα ΑΤΜ και στις ουρές των ταμείων να πάρουν τα χρήματα της ανάκαμψης.
Και τι τα κάνουν; Πάνε οι κακόβουλοι και πληρώνουν δόσεις στην ΔΕΗ, εξυπηρετούν τις ληξιπρόθεσμες οφειλές σε δημόσιο και δάνεια, προσπαθούν με λίγα λόγια να ισορροπήσουν στην καθημερινότητα τους που όλο παραπαίει και όλο υποβαθμίζεται.
Μα τι μίζεροι άνθρωποι!
Με τίποτα δεν είναι ευχαριστημένοι!
Αφήνοντας έτσι για λίγο το στραβό το κλίμα ας πιάσουμε το νήμα απ την αρχή να δούμε τελικά που αρμενίζουμε.
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία γης Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων οι νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο για τον μήνα Οκτώβριο αγγίζουν τα 10,444 δισσ. ευρώ. Απο αυτό και μόνο προκύπτει πως 2/3 Έλληνες φορολογούμενους χρωστάει προηγούμενες οφειλές. Υπάρχει βέβαια και η θεωρία των συστηματικών κακοπληρωτών οι οποίοι έχουν και δεν τα δίνουν, όπως άλλωστε συμβαίνει με τα κόκκινα δάνεια. Και εκεί όμως προκύπτει μια δυσαναλογία αφού σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος αυτό το ποσοστό των κακοπληρωτών αγγίζει μόλις το 10% του συνόλου των οφειλετών.
Αυτά τα λίγα, αλλά σημαντικά στοιχεία μπορούν να μας κάνουν να καταλάβουμε πως το πρόβλημα είναι πιο βαθύ απ ότι φανταζόμαστε.
Είναι πλέον σαφές πως η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα οικονομικής ασφυξίας και αυτό δεν το ακούμε για πρώτη φορά. Μέρα με την μέρα όμως βαθαίνει.
Ο άνεργος νέος, ο ελεύθερος επαγγελματίας, ο κοινωνικά αποκλεισμένος δεν χρειάζονται επιδοματική πολιτική αλλά θέσεις εργασίας με όρους αξιοπρέπειας καθώς και δίκαιη φορολόγηση.
Ως εκ τούτου είναι εύλογο ερώτημα το γιατί τα εκατομμύρια που πλεονάζουν απο το υστέρημα των πολιτών δεν επενδύεται απο το κράτος σε πραγματικές δομές ενίσχυσης της εργασίας που θα λύνουν προβλήματα και όχι στην επιδοματική λογική που ανακυκλώνει την φτώχεια και την κοινωνική συμπίεση. Και είναι βέβαιο αυτό καθώς ακόμη και η ανακούφιση που θα υπάρξει με αυτά τα χρήματα έχει κοντά ποδάρια, αφού απο Ιανουάριο η σκληρή πραγματικότητα επιστρέφει.
Είναι τελικώς στραβό το κλίμα που δημιουργούν οι μίζεροι πολίτες ή μήπως φταίνε οι εφαρμοσμένες πολιτικές επιλογές στο όνομα της προοπτικής για την τελική έξοδο απο την κρίση?
Περιμένουμε να δούμε. Και ποιός ξέρει μέχρι τότε.!
Ίσως οι δικαιούχοι επιδομάτων να έχουν αυξηθεί!
http://redlineagrinio.gr

Παρασκευή 27 Οκτωβρίου 2017

Οι Ποταμιώτες στους Εθνικούς Αγώνες του 1940 - 44 (Ονόματα-Διηγήσεις).


 Μια επίκαιρη, λόγω της εθνικής γιορτής, ανάρτηση, αφιερωμένη στους Ποταμιώτες που πολέμησαν στο Αλβανικό μέτωπο, στα οχυρά Ρούπελ και στην Eθνική αντίσταση.
  
Ο αείμνηστος μπάρμπα Κώστας Αναγνωστόπουλος 91 ετών.

Κάθε φορά που μιλούσε για τον Ελληνοαλβανικό πόλεμο και για το Αντάρτικο αργότερα, τα μάτια του βουρκώναν. Ο χρόνος συνθηκολογούσε μαζί του και γύριζε πίσω στα χρόνια της δικής του νιότης με τις πικρές εκείνες αναμνήσεις που η κήρυξη του πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου 1940,τον βρήκε έφηβο  να κουβαλάει με το γάιδαρό του ένα φορτίο καλαμπόκι και να το ανταλλάσσει με αλεύρι, κάπου κοντά στην Φραγκόσκαλα.

 Τότε καμιά δεκαπενταριά νέοι, από το Χωριό της Ποταμούλας είχαν επιστρατευθεί και έφευγαν για τα Γιάννενα, όπου χωρίστηκαν από τους επιτελείς ανάλογα με τις ανάγκες του στρατού.Μερικά από τα ονόματα όσων πολέμησαν την περίοδο της κατοχής σας τα παραθέτουμε όπως τα θυμόταν ο παππούς Κωνσταντής και εάν κάποιος γνωρίζει η θυμάται και άλλους παρακαλούμε να μας το αναφέρει.
Στους εθνικούς αγώνες, έλαβαν μέρος:
Παπά- Δημήτρης Ιωακείμ (Πολυβολητής-με δύο Παράσημα από τον Διοικητή τού λόχου του).
Τα αδέρφια Τσιτσιβός Θύμιος (Νιούλας), Τσιτσιβός Βασίλης και Τσιτσιβός Στράτος (Λοχίας).
Παπαθανάσης Κώστας (Τανάλιας),Λάμπρος Μπακογιάννης,
Φραγκούλης Ιωάννης.
Τα αδέρφια Παπαθάνασης Ιωάννης (Παστρογιάννης) και Τάσος Παπαθανάσης.
 Τα αδέρφια, Τάσος Τσούνης, Βαγγέλης Τσούνης ,Θανάσης Τσούνης .
, Σωτηρόπουλος Κώστας,
Ο στρατιώτης  Μπιτσικώκος Βλάσης του Ιωάννη
( Γεννήθηκε το 1906. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Μπολένα στις 14 Απριλίου1941).

Τσιτσιβός Σωτήριος (Έπεσε μαχόμενος τον Ιούλιο του 1944 στο στενωπό της οδικής αρτηρίας Αμφιλοχίας - Άρτας στο όρος Μακρυνόρος)
Μάλαινος Κώστας(Τσιαντής) Πεσόντας 1946-47 στην ορεινή Καστοριά .





   
Οι συνθήκες διαβίωσης στο μέτωπο ήταν άθλιες και οδυνηρές.  Καθημερινά έβγαζαν τα χιτώνια για να εξολοθρεύσουν τις ψείρες που τους βασάνιζαν ασταμάτητα. Βρασμένα σκέτα μακαρόνια ήταν το καθημερινό φαγητό των φαντάρων στην Κορυτσά, μεσημέρι – βράδυ που υπήρχε σε αφθονία χάρη στις γεμάτες ζυμαρικά αποθήκες την ηττημένων Ιταλών!
Άλλος φοβερός και τρομερός εχθρός, πού αποδεκάτισε το Ελληνικό Στράτευμα, ήταν τα κρυοπαγήματα.
Φώτο
(Ο λαϊκός τότε π.Δημήτριος Ιωακείμ με την σύζυγό του Πηνελόπη).
Το χιόνι δεν έλλειπε ποτέ, αλλά και τα χαρακώματα ήταν γεμάτα νερό. Το κρύο αυτό περόνιαζε τα κόκαλα, με αποτέλεσμα πολλοί να παθαίνουν κρυοπαγήματα, ένας εξ αυτών και ο λαϊκός τότε Παπα-Δημήτρης Ιωακείμ, που από θαύμα γλίτωσε τον ακρωτηριασμό.
Η μανία των Γερμανών έφτασε και στο δικό μας χωριό όταν το 1944 λεηλάτησαν και έκαψαν ταράτσες στα Γαβράκια και τα σπίτια του χωριού μας.

Οι κατακτητές δεν σταμάτησαν εκεί, βεβήλωσαν και έκαψαν  την Εκλησσία του Πολιούχου και προστάτη μας Αγίου  Γεωργίου. Από τη φωτιά γλίτωσαν τα Τσουνέικα και το σπίτι της Αλεξάνδρας Ανδρώνη (Τζαμίχαινας) και τα σπίτια της Λάττας.

          
Και μια μαρτυρία του Παπά Δημήτρη Ιωακείμ που βρήκαμε στην προσωπική Ιστοσελίδα του Πάπα Ηλία Υφαντή στο http://papailiasyfantis.wordpress.com/ και αναφέρει τα εξής:
Μνήμες φρίκης από τη γερμανική κατοχή.
Και διηγιόταν ο παπά-Δημήτρης Ιωακείμ το μαρτυρικό τέλος του γέρου Αριστείδη Τσιούμα, που καλούσε, απ’ το αντικρινό βουνό σε βοήθεια το γιο του, το Γιώργο , όπως το είδε απ’ το κρησφύγετό του, στο γειτονικό μας χωριό, την Ποταμούλα:
Ξάπλωσαν το γέροντα σ’ ένα αλώνι. Πλάκωσαν τα χέρια του και τα πόδια του με πέτρες. Τον σκέπασαν με άχυρα. Και τον έκαψαν ζωντανό. Κι ενώ οι σπαρακτικές κραυγές του ράγιζαν, όχι μόνο τις καρδιές, αλλά και τις πέτρες, οι «ιεραπόστολοι» του ναζισμού και της άριας φυλής διασκέδαζαν με το ανοσιούργημά τους.
Κατά δυστυχή συγκυρία, σε άλλο σημείο του χωριού μας, συνέλαβαν και δυό του γιους (το Νίκο και το Μήτσο), που τους τουφέκισαν.
Κι ύστερα τη γερόντισσα την Γιωργούλα Τσοβόλα. Που δεν μπορούσε να φύγει, όταν έκαψαν το χωριό, και την έκαψαν ζωντανή μέσα στο σπίτι της. Και τον άλλο γέροντα, τον Τάκη Πρατάρη, τον αλαφροΐσκιωτο, απ’ την Ποταμούλα. Που δεν καταλάβαινε τη λογική των κανιβάλων του Γ.΄ Ράιχ και κυκλοφορούσε ανέμελος ανάμεσά τους. Και που, για να του δώσουν να καταλάβει, τον εκτέλεσαν με τις λόγχες τους…
Κι ύστερα το αθώο παλικάρι (το Σωτηρόπουλο) απ’ τη Κυπάρισσο, που το υποπτεύθηκαν οι δικοί μας ως, δήθεν, κατάσκοπο. Επειδή, σαν παιδί, είχε την αφελή περιέργεια να ρωτάει τους αντάρτες για τις μάρκες των όπλων. Και που το πέθαναν δέρνοντάς το και ρίχνοντάς του λάδι καυτό και αλάτι, στις χαραγματιές, που του έκαναν στην πλάτη…
Και το Γάλλο, το Ζανό, που είχε λιποτακτήσει απ’ το γερμανικό στρατό. Και, που, για να διαφύγει τη σύλληψη απ’ τους Γερμανούς, πήδησε από μεγάλο ύψος και έπαθε ρήξη των σπλάχνων ή, κατ’ άλλους, πνευμονία. Για να πεθάνει τελικά στο σπίτι του μπάρμπα μου, στη Ραΐνα, και να ενταφιαστεί στο νεκροταφείο του χωριού μας.

TΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ 40'

Οι Ποταμιώτες στους Εθνικούς Αγώνες του 1940 - 44 (φώτο-Ονόματα-Διηγήσεις).



 Μια επίκαιρη, λόγω της εθνικής γιορτής, ανάρτηση, αφιερωμένη στους Ποταμιώτες που πολέμησαν στο Αλβανικό μέτωπο, στα οχυρά Ρούπελ και στην Eθνική αντίσταση.
  Αποτέλεσμα εικόνας για ο πολεμος 1940
Ο μπάρμπα Κώστας Αναγνωστόπουλος 92 ετών σήμερα και παρά τις κακουχίες της ζωής στέκει ακόμη ψυχικά αγέρωχος στο κρεβάτι της μοναξιάς.

Κάθε φορά που μιλάει για τον Ελληνοαλβανικό πόλεμο και για το Αντάρτικο αργότερα, τα μάτια του βουρκώνουν. Ο χρόνος συνθηκολόγησε μαζί του και γύρισε πίσω στα χρόνια της δικής του νιότης με τις πικρές εκείνες αναμνήσεις που η κήρυξη του πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου 1940,τον βρήκε έφηβο  να κουβαλάει με το γάιδαρό του ένα φορτίο καλαμπόκι και να το ανταλλάσσει με αλεύρι, κάπου κοντά στην Φραγκόσκαλα.

Δευτέρα 2 Οκτωβρίου 2017

Χωριάτικο ψωμί:Τυχερός και ευλογημένος όποιος το δοκίμασε...

Όποιος έχει νου και γνώση, πριν πεινάσει θα ζυμώσει...

Σάββατο πρωί πρωί και η μάνα ξεκίνησε το ζύμωμα... μέχρι να σηκωθούμε απ΄ τα κρεβάτια μας , ένα άλλο δίπλα μας είχε γεμίσει με 5-7 ταψιά, σκεπασμένα καλά καλά με κουβέρτες και ένα ναύλον , για να ''φουσκώσει'' το ζυμάρι και να μπει στο φούρνο... Μοναδική  εικόνα, το κουτάλι που ξεπροβάλει μέσα απ το προζύμι κατά την διαδικασία της παρασκευής του ψωμιού και πάντα να αναρωτιέσαι τι δουλειά έχει εκεί μέσα ...




Οι κλάρες έχουν μπει ήδη στο και η φωτιά δεν αργεί να πάρει τα πάνω της...ένα σκόρπισμα τα κάρβουνα με ένα μακρύ ξιθάλι και τα αλουμινένια ταψιά με τη ζύμη παίρνουν ένα ένα την θέση τους μέσα στον καυτό ξυλόφουρνο. Φυσικά δεν ξεχνάμε ποτέ να τρυπήσουμε την έτοιμη ζύμη με ένα πιρούνι ή ένα μαχαίρι!

Η πόρτα κλείνει και... σε λίγα λεπτά... έτοιμο τραγανό, μυρωδάτο χωριάτικο ψωμάκι! Αν είσαι τυχερός και έχει περισσέψει ζύμη, θα προκύψει και καμιά κουλούρα και στην καλύτερη των περιπτώσεων ...τυρόψωμο !!!
Διαχρονική αξία. Τυχερός και ευλογημένος όποιος το δοκίμασε...


φωτογραφικό υλικό: ΖΩΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
https://www.facebook.com/ZoiStoHorio/
http://parakampylianews.blogspot.gr

Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2017

''Χιλιμούδια'' το ποίημα του Κωστή Κωτούλα μετά από 65 χρόνια!!!


Γράφει η Χρυσούλα Σπυρέλη 

Ήταν Σεπτέμβρης του 2000,όταν ήλθε στα χέρια μου από τον παπά Δημήτρη Ιωακείμ ένα ποίημα του Κωστή Κωτούλα γιος του Δήμου Κωτούλα  γεννήθηκε λίγο πριν τις αρχές του 20ου αιώνα στην ''Αράχωβα'' (Πεντάκορφο σήμερα) . Το περιέσωσε ο σεβάσμιος ιερέας έχοντας βαθιά επίγνωση της ιερότητας τέτοιων κειμηλίων και το κατέθετε εκείνη τη φορά στο Αρχείο της προφορικής Ιστορίας με την ευκαιρία μιας Ημερίδας Μνήμης που διοργάνωσε στο Πανεπιστήμιο Αγρινίου η καθηγήτρια Κωνσταντίνα Μπάδα.
Ο ιερέας είχε κληθεί να δώσει προφορική μαρτυρία για τις εκκλησίες που ανεγέρθηκαν στην περιοχή της Ποταμούλας όπου ήταν εφημέριος και έφερε μαζί του το ποίημα γιατί κατά την άποψή του ,τεκμηρίωνε καλύτερα την αφήγησή του.
Το πήρα στα χέρια μου.Και ήταν καθαρογραμμένο με κονδυλοφόρο,πάνω σε κόλλα ριγωμένη,με ημερομηνία 23-5-1956 και υπογραφή ''Κωστής Δ.Κωτούλας /κάτοικος Πεντακόρφου''.
Το ποίημα γράφτηκε πριν από 50 χρόνια,με αφορμή την ημέρα του Άη-Γιωργιού και πανηγύρι  της Ποταμούλας.



Είχε τίτλο ''Χιλιομόδια'' όπως αποκαλούν μέχρι και σήμερα οι ντόπιοι μια εύφορη 
περιοχή κοντά στην εκκλησία για να δείξουν πως έβγαζε πολύ σιτάρι (ετυμολογία:χίλια μόδια < μόδιο = μονάδα μέτρου χωρητικότητας δημητριακών).
Ο Κωστής Κωτούλας κατέγραφε τον ενθουσιασμό του για την νέα Κοινότητα που έπαιρνε το όνομα Ποταμούλα.Ξεκίνησε απ'την '' παλιά Αράχωβα '' κι ήρθε στο νέο οικισμό,ανήμερα στη γιορτή να πάει στην εκκλησία και να δει με την ευκαιρία του πανηγυρισμού το συγγενολόι που μετακινήθηκε στα πεδινότερα για καλύτερη τύχη.

Γι'αυτό ονομάζει την Ποταμούλα «δυχατέρα » (=κόρη) της Αράχωβας και χαιρετίζει μεγαλόθυμα το νέο της κοινοτάρχη αποκαλώντας τον, κατά τον αρχαιότερο τρόπο, ''Προεστό''.

Κει στα παληά ξεχειμαδιά,που η σκέψι μ'είχε γείρη 
του Αη Γηωργιού ανήμερα πήγα στο πανηγύρι,
απ΄'την παληά Αράχωβα,να ειπώ την καλημέρα
συγγενολόι, ώρες παιδιά τούτη η μας δυχατέρα.
                                                                         (στροφή 1)

Εντύπωση προκαλεί η λέξη ''νείρεται'' που ερμηνεύεται σωστά μόνο αν την τοποθετήσουμε στο ιστορικό - κοινωνικό πλαίσιο της εποχής.

Η Ποταμούλα!-δ'ο προεστός έχει τα στήθεια κάστρα
Κρατιέται δ'απ'τη μάνα του Χαρίκλεια του Πάστρα
Και δέρνει τον τ'απήγορο,κι η συλλοή τον δέρνει
Τρακτέρ,νείρεται πράματα,όσα τ'αυτι του παίρνει.
                                                                        (στροφή 2)

Ήταν στη δεκαετία του '50 ,μόλις η Ελλάδα έβγαινε
τραυματισμένη από τους πολέμους και οι άνθρωποι ,θύματα των ιστορικών συγκυριών,ονειρεύονται την πρόοδο τουλάιστον για την νέα γενιά.Με την ποιητικότητα του ρήματος ''νείρομαι'' ο Κωστής Κωτούλας πιάνει τον σφυγμό της εποχής και προχωράει στην τοπική γεωγραφία με βαθειά αισθητική.Καίριος στο διάγραμμα των κοινοτικών συνόρων.Η Ποταμούλα εκτείνεται απ'τη Φραγκόσκαλα μέχρι τον παλαιότερο οικισμό Λάτα


Ρομαντικός και αισθαντικός στην περιγραφή του φυσικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο χτίστηκε η Εκκλησία ενεργοποιεί και απογειώνει τα ποιητικά αντανακλαστικά του:

Τούτ'η Νέα Κοινότητα - Φραγκόσκλα ως τη Λάτα 
μακραίνει δίπλα σέρνεται,στων αμαξιών τη Στράτα
Ιδέστε γύρω γούπατα των σιταριών ανθούδια 
Βυζαντινού ρυθμού εκκλησιά πλάι στα Χιλιμούδια.
                                                                               (στροφή 3)

Στην τέταρτη στροφή κάνει αναφορά στο σχολείο σύμβολο μιας αγωγής που υπόσχονταν την ανάκαμψη του ταλαιπωρημένου τόπου.
Παρόλο που οι στίχοι αυτοί διαπλέκονται με υμνητικές αναφορές στη Βασίλισσα, όντας,όπως φαίνεται ο ίδιος ''φανατικός Βασιλόφρων'' (και κατά συνέπεια παλαιός αντιβενιζελικός),δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς πως πέρα από τα ιδεολογήματα των αυθεντιών ,ο Κωστής Κωτούλας που έζησε την ιστορία από πρώτο χέρι,συναντιέται με το συλλογικό όραμα της εποχής σύμφωνα με το οποίο τα Γράμματα ήταν η πρώτη παρήγορη απάντηση στα μεγάλα ερωτήματα που προέκυπταν.


Κι αν ερωτήσεις πως ανθεί του σήμερα η γενιά μας
Θα σου ειπούν διαυθέντεψεν Σχολείο η βασιλισσά μας 
η Φρειδερίκη ,μάτια μου,Αυθέντρα ονειρεμένη
Τρανή! αξιο ύμνητη,απ'το Θεό σταλμένη.
                         (στροφή 4) 

Οξύτατος νους ο Κωστής Κωτούλας,στην τελευταία στροφή,επιστρέφει στην αρχέγονη Μήτρα,τη Μάνα Γη και από κει περιμένει την ευημερία.Θέτει ως προϋπόθεση καρπερότητας την αξιοποίηση του Αχελώου.Η σύνδεση της γης με το ποτάμι  παραπέμπει σε αρχέγονα αλλά και σε σύγχρονα ποιητικά ευρήματα.Η αισθητική του όμως αντίληψη οδηγεί με επιτυχία στη δημιουργία μιας εύηχης στροφής που μοιάζει με τραγούδι μελωδικό.Η παιγνιώδης λειτουργία του ποιήματος εκφωνήματος -ούδια (μούδια/τραγούδια/παιδούδια/χιλιμούδια) και της ανοιχτής βροντερής συλλαβής λα (Κελάκια - Λάτα -Ποταμιά),δίνουν έναν ανάλαφρο σκοπό και μια υγιή αντίληψη ζωής που παραπέμπει στη συλλογικότητα:

Να δώ,που η γη είναι καρπερή,μόδια χίλια μούδια
όταν κι'ως αξιοποιηθή,με τ'Αχελώου τραγούδια
Κελάκια-Λάτα-Ποταμιά νάχετε γειά παιδούδια
πρέπει να ματανομασθή,ως κραίνει ''Χιλιμούδια''.
                                                              (στροφή 5)

Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2017

O Παραδοσιακός τρύγος του καλαμποκιού στην Ποταμούλα.

Γράφει ο Δημήτριος Ι. Τσούνης     
       Το καλαμπόκι στην Ποταμούλα Αγρινίου συνήθως σπέρνονταν το μήνα Μάιο. Μετά το όργωμα του χωραφιού ένα άτομο έμπειρο στις γεωργικές εργασίες και με "καλό χέρι" αναλάμβανε το έργο του σπορέα. Η ποικιλία του καλαμποκιού ήταν η ονομαζόμενη Κοντόροκα που απαντάτε και στις μέρες μας και είναι ίσως ένα από τα σπάνια είδη παραδοσιακών σπόρων που διασώζονται στο χωριό. Έβαζε το σπόρο σε ένα ντορβά (σακούλι), μετρούσε δέκα αδρασκελισιές (10 μέτρα περίπου),αυτό λεγόταν σποριά και έφτανε από τη μία στην άλλη άκρη του χωραφιού. Το ίδιο επαναλαμβανόταν με τις "σποριές" μέχρι να σπαρθεί όλο το χωράφι.
 Ακολουθούσε το "σβάρνισμα" του χωραφιού με την "σβάρνα" (ξύλινη πλεκτή επιφάνεια) την οποία έσερναν δύο άλογα και παλαιότερα βόδια.Επόμενη εργασία ήταν το σκάλισμα του καλαμποκιού για να κόβονται κυρίως τα διάφορα χόρτα, να προστίθεται νέο χώμα στη ρίζα και ακολουθούσε το πότισμα
      Στο αρχικό στάδιο ωρίμανσης του καλαμποκιού στο χωράφι τοποθετούσαν την "τσιακατούρα", η οποία αποτελούνταν από μια φτερωτή μεταλλική που χτυπούσε σε τενεκέδες και με τη βοήθεια του ανέμου έκανε θόρυβο απομακρύνοντας τα άγρια ζώα όπως ο ασβός, η αλεπού και τα διάφορα πτηνά.


      Η συλλογή γινόταν περί τα τέλη του μηνός Αυγούστου. Αν έβρεχε το καλοκαίρι υπήρχε μεγάλη σοδειά, διαφορετικά μόνο λίγα καλαμποκοχώραφα απέδιδαν καρπό, αυτά που ποτίζονταν με φυσική ροή από κάποια πηγή ή ποτάμι. Στον τρύγο υπήρχε αλληλεγγύη μεταξύ των κατοίκων για να μαζευτεί όσο πιο γρήγορα η σοδειά προκειμένου να προστατευτεί από τις βροχοπτώσεις. Μάζευαν τα καλαμπόκια ή καρπούζια όπως τα λεγαν στη ντοπιολαλιά σε κοφίνια (μεγάλα καλάθια από καλάμι), τα μετέφεραν στα αλώνια είτε φορτωμένα σε άλογα ή γαϊδούρια ή στον ώμο αν το χωράφι ήταν σε κοντινή απόσταση. Μόλις τελείωνε ο τρύγος από το χωράφι και συγκεντρώνονταν το καλαμπόκι στο αλώνι ξεκινούσε το ξεφλούδισμα. Εδώ γινόταν μια πραγματική γιορτή. Μαζεύονταν πολλοί συγχωριανοί, κυρίως νεαροί και νεαρές και γινόταν ένα άτυπο νυφοπάζαρο. Όλοι ζητούσαν από το νοικοκύρη να τους καλέσει στο ξεφλούδισμα που γινόταν πάντα το βραδάκι και κρατούσε μέχρι τα μεσάνυχτα. Όλοι οι προσκεκλημένοι κατέφθαναν με ένα σουφλί (μικρό μυτερό ξύλο) για να αφαιρούν εύκολα το περίβλημα των φύλλων του καλαμποκιού και καθόνταν σε παρέες χωριστά οι άνδρες από τις γυναίκες.

 Ο νοικοκύρης προσέφερε στους καλεσμένους κυρίως σύκα, σταφύλια και τσίπουρο. Αμέσως ξεκινούσε το τραγούδι η μία παρέα και το επαναλάμβανε η άλλη. Το πρώτο τραγούδι ήταν συνήθως το παρακάτω : 
'' Στρομπούλω μου στ' αλώνι σου και μες το περιβόλι σου
    κάθεται νιός κι ανύπαντρος και ένας πρωτοπαλλίκαρος
   και την στρομπούλω ξέταζε χίλια φλουριά της έταζε.

  Στρομπούλω μ' πούνε η μάνα σου πούνε ο πατέρας σου ; 
    Η μάναμ' πάει στην εκκλησιά κι ο πατέρας μ' πάει στα μαγαζιά''.

      Οι καπνιστές επέλεγαν από τα καλαμποκόφυλλα τα εσωτερικά κυρίως φύλλα, τα οποία ήταν κατάλληλα για το στρίψιμο των τσιγάρων, τα "ροκόφυλλα" όπως τα αποκαλούσαν. Ακολούθως το καλαμπόκι απλωνόταν σε όλη την επιφάνεια του αλωνιού που ήταν κυρίως στρωμένο με πέτρινες πλάκες και το ενδιάμεσο αυτών το κάλυπταν με κοπριά αγελάδος ή κατάλληλο χώμα για να μη χάνεται ο καρπός. Στη συνέχεια δυο νεαροί άνδρες άρχιζαν το "στούμπισμα" με το διράβδι. Το διράβδι ή λιουράβδι στην ντοπιολαλιά ήταν δυο ξύλα τα οποία συνδέονταν μεταξύ τους με δέρμα ζώου παλαιότερα και με καννάβινο σχοινί στη συνέχεια. Το ένα ξύλο του διραβδιού ήταν λίγο πιο κοντό και χοντρό, κατασκευάζονταν από πουρναρίσιο ξύλο, είχε δε "κεφάλι" από το μέρος που δενόταν το σχοινί. Το άλλο ξύλο ήταν λίγο πιο μακρύ και με λιγότερο πάχος και ήταν κατασκευασμένο από ξύλο κέδρου ή κυπαρισσιού και είχε κι αυτό κεφάλι από την πλευρά που τοποθετούνταν το σχοινί. Οι διραβδιστές ήταν συνήθως δύο στο αλώνι, ο ένας αντίκρυ στον άλλον.
Χτυπώντας τα καλαμπόκια απελευθερώνονταν οι κόκκοι τους από τα κότσαλα. Οι γυναίκες τότε πέρναγαν το καλαμπόκι από τον αρέλεγο (καλαμποκόσκινο) για να φύγουν τα κότσαλα. Ακολούθως το καλαμπόκι αποθηκεύονταν σε ξύλινα κασόνια τα λεγόμενα αμπάρια και χαρά σε εκείνον που είχε εξασφαλίσει παραγωγή τέτοια που να περάσει όλη τη χρονιά τρώγοντας μπομπότα και κουρκούτι (καλαμποκίσιο αλεύρι με νερό αλάτι και λάδι).

      Το άλεσμα του καλαμποκιού για την περιοχή της Ποταμούλας γινόταν στο νερόμυλο του Γαλάνη στη Φραγκόσκαλα που είχε νερό από τον ποταμό Ζέρβα ή στο νερόμυλο που ήταν πιο κάτω στο Ποτιστικό Σαργιάδας. Η αμοιβή του μυλωνά ήταν πάντα σε είδος, το λεγόμενο ξάι και είναι πολλές οι ιστορίες με τους μυλωνάδες και τις παράτυπες αφαιμάξεις που πραγματοποιούσαν στα προς άλεση προϊόντα.
      Τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω το συλλέκτη ειδών λαϊκής τέχνης Γεώργιο Τσιτσιβό για την επίδειξη του διραβδιού που φαίνεται στις φωτογραφίες και είναι το αυθεντικό που χρησιμοποιούσε ο μακαρίτης συγχωριανός μας Λάμπρος Αναγνωστόπουλος.